Interpolacje w epiklezach bizantyjskich anafor św. Jana Chryzostoma i św. Bazylego Wielkiego
DOI:
https://doi.org/10.15290/elpis.2014.16.05Słowa kluczowe:
liturgia, bizantyjska, anafora, epikleza, tropariony trzeciej godziny, antytyp, przyzywanie Ducha ŚwiętegoAbstrakt
Celem opracowania jest ukazanie interpolacji w epiklezach modlitw anafory Liturgii św. Jana Chryzostoma i św. Bazylego Wielkiego. Analizie zostaną poddane zmiany wprowadzone w drugim tysiącleciu, w szczególności pojawienie się troparionów nabożeństwa trzeciej godziny oraz interpolacja słów: „Przemieniając Duchem Twoim Świętym”. Tekst wskaże genezę pojawienia się dodatkowych słów oraz ukaże ich wpływ na strukturę modlitwy anafory. W efekcie przedstawione zostaną propozycje rozwiązania problemów wynikających z historycznych zmian w strukturze epiklezy i w całej modlitwie anafory.Downloads
Bibliografia
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia, Wydawnictwo Pallottinum 2003, IV.
Boska Liturgia świętego ojca naszego Bazylego Wielkiego, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2005.
Boska Liturgia świętego ojca naszego Jana Chryzostoma, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2001.
Ευχολόγιον το μέγα, Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων, Ενετίησιν 1767.
Соловецкий Служебник, РНБ. Солов. № 1017.
Wieczernia, Jutrznia, Prokimenony, Alleluja, Rozesłania, Kalendarz Liturgiczny, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2006.
Алымов В., Лекции по Исторической Литургике, Holy Trinity Orthodox School b.d., maszynopis.
Арранц М., Евхаристия Востока и Запада, Москва 1999.
Арранц М., i Рубан Ю., История византийского типикона “Око церковное”. Часть I. Предвизантийская эпоха. Исторические свидетельства о молитве древних християн (до V в.), Журнал “Нева,” Санкт-Петербург 2003.
Baron A., i Pietras H. (red.), Konstytucje świętych apostołów [spisane] przez Klemensa, [w:] Konstytucje apostolskie oraz Kanony Pamfilosa z apostolskiego synodu w Antiochii, Prawo kanoniczne świętych Apostołów, Kary świętych Apostołów dla upadłych, Euchologion Serapiona, Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, Kraków 2007, vol. II.
Болотов В. В., Заметки по поводу текста литургии св. Василия Великого. Письмо архиепископу финляндскому Антонию, „Христианское чтение”, 1914, nr 3, s. 281–298.
Деснов Николай, Еще несколько слов об известных расхождениях между русскими и греками в литургиях святителей Василия Великого и Иоанна Златоуста, w: Богословские труды, 31 1992, s. 86-96.
Голубцов А. П., Литургия в первые века христианства (I), „Богословский вестник”, 1913, nr 7/8, s. 621–643.
Голубцов А. П., Литургия в первые века христианства (III), „Богословский вестник”, 1913, nr 12, s. 779–802.
Голубцов А. П., О причинах и времени замены гласного чтения литургийных молитв тайными, „Богословский вестник”, 1905, nr 9, s. 69–75.
Goar J., Euchologion Sive Rituale Graecorum, Graz 1960, II.
Hipolit Rzymski, Tradycja Apostolska, [w:] Antologia literatury patrystycznej. T. I, red. M. Michalski, PAX, Warszawa 1975, s. 300–316.
Jan Chryzostom, św., Dialog o kapłaństwie, Wydawnictwo M, Kraków 2009.
Kabasilas M., Komentarz Boskiej Liturgii św. Jana Chryzostoma, tłum. M. Ławreszuk, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2009.
Карабинов И. А., Лекции по литургике. Читанныя студентам (XIX) и (ХХ) курсов С. Петербургской Духовной Академии в 1911-1912 уч. году, Литография Богданова, Санкт-Петербург 1912.
Керн К., Евхаристия, Москва 1999.
Матеос Х., Развитие византийской литургии, [w:] Развитие византийской литургии, tłum. N. Vasilevich, Quo Vadis, Киев 2009.
Орлов М. И., Литургия святаго Василия Великого, Синодальная типография, Санкт-Петербург 1909.
Paprocki H., Misterium Eucharystii. Interpretacja genetyczna liturgii bizantyjskiej, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010.
Parenti S. i Velkovska E., red., L’Eucologio Barberini gr. 336, C. L.V. -Edizioni Liturgiche, Roma 1995.
Скабалланович М., Толковый Типикон. Объяснительное изъяснение Типика с историческим введением, Издание Сретенского монастыря, Москва 2004.
Тафт Р. Ф., Статьи. ΙΙ. Литургика, Голованов, Омск 2011.
Захарович Ф., Чин литургии св. Иоанна Златоустого по изложению старопечатных, новоисправленного и древлеписменных Служебников: Опыт сличения старопечатных и исправленных церковнобогослужебных книг с древлеписьменными, Москва 1899.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia, Wydawnictwo Pallottinum 2003, IV.
Boska Liturgia świętego ojca naszego Bazylego Wielkiego, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2005.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia, Wydawnictwo Pallottinum 2003, IV. Boska Liturgia świętego ojca naszego Bazylego Wielkiego, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2005. Boska Liturgia świętego ojca naszego Jana Chryzostoma, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2001. Ευχολόγιον το μέγα, Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων, Ενετίησιν 1767. Соловецкий Служебник, РНБ. Солов. № 1017. Wieczernia, Jutrznia, Prokimenony, Alleluja, Rozesłania, Kalendarz Liturgiczny, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2006. Алымов В., Лекции по Исторической Литургике, Holy Trinity Orthodox School b.d., maszynopis. Арранц М., Евхаристия Востока и Запада, Москва 1999. Арранц М., i Рубан Ю., История византийского типикона “Око церковное”. Часть I. Предвизантийская эпоха. Исторические свидетельства о молитве древних християн (до V в.), Журнал “Нева,” Санкт-Петербург 2003. Baron A., i Pietras H. (red.), Konstytucje świętych apostołów [spisane] przez Klemensa, [w:] Konstytucje apostolskie oraz Kanony Pamfilosa z apostolskiego synodu w Antiochii, Prawo kanoniczne świętych Apostołów, Kary świętych Apostołów dla upadłych, Euchologion Serapiona, Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, Kraków 2007, vol. II. Болотов В. В., Заметки по поводу текста литургии св. Василия Великого. Письмо архиепископу финляндскому Антонию, „Христианское чтение”, 1914, nr 3, s. 281–298. Деснов Николай, Еще несколько слов об известных расхождениях между русскими и греками в литургиях святителей Василия Великого и Иоанна Златоуста, w: Богословские труды, 31 1992, s. 86-96. Голубцов А. П., Литургия в первые века христианства (I), „Богословский вестник”, 1913, nr 7/8, s. 621–643. Голубцов А. П., Литургия в первые века христианства (III), „Богословский вестник”, 1913, nr 12, s. 779–802. Голубцов А. П., О причинах и времени замены гласного чтения литургийных молитв тайными, „Богословский вестник”, 1905, nr 9, s. 69–75. Goar J., Euchologion Sive Rituale Graecorum, Graz 1960, II. Hipolit Rzymski, Tradycja Apostolska, [w:] Antologia literatury patrystycznej. T. I, red. M. Michalski, PAX, Warszawa 1975, s. 300–316. Jan Chryzostom, św., Dialog o kapłaństwie, Wydawnictwo M, Kraków 2009. Kabasilas M., Komentarz Boskiej Liturgii św. Jana Chryzostoma, tłum. M. Ławreszuk, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2009. Карабинов И. А., Лекции по литургике. Читанныя студентам (XIX) и (ХХ) курсов С. Петербургской Духовной Академии в 1911-1912 уч. году, Литография Богданова, Санкт-Петербург 1912. Керн К., Евхаристия, Москва 1999. Матеос Х., Развитие византийской литургии, [w:] Развитие византийской литургии, tłum. N. Vasilevich, Quo Vadis, Киев 2009. Орлов М. И., Литургия святаго Василия Великого, Синодальная типография, Санкт-Петербург 1909. Paprocki H., Misterium Eucharystii. Interpretacja genetyczna liturgii bizantyjskiej, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010. Parenti S. i Velkovska E., red., L’Eucologio Barberini gr. 336, C. L.V. -Edizioni Liturgiche, Roma 1995. Скабалланович М., Толковый Типикон. Объяснительное изъяснение Типика с историческим введением, Издание Сретенского монастыря, Москва 2004. Тафт Р. Ф., Статьи. ΙΙ. Литургика, Голованов, Омск 2011. Захарович Ф., Чин литургии св. Иоанна Златоустого по изложению старопечатных, новоисправленного и древлеписменных Служебников: Опыт сличения старопечатных и исправленных церковнобогослужебных книг с древлеписьменными, Москва 1899.
Тафт Р. Ф., Статьи. ΙΙ. Литургика, Голованов, Омск 2011.
Арранц, М. (1999), Евхаристия Востока и Запада, Москва.
Kabasilas M., Komentarz Boskiej Liturgii św. Jana Chryzostoma, tłum. M. Ławreszuk, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2009.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia, Wydawnictwo Pallottinum 2003, IV. Boska Liturgia świętego ojca naszego Bazylego Wielkiego, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2005. Boska Liturgia świętego ojca naszego Jana Chryzostoma, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2001. Ευχολόγιον το μέγα, Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων, Ενετίησιν 1767. Соловецкий Служебник, РНБ. Солов. № 1017. Wieczernia, Jutrznia, Prokimenony, Alleluja, Rozesłania, Kalendarz Liturgiczny, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2006. Алымов В., Лекции по Исторической Литургике, Holy Trinity Orthodox School b.d., maszynopis. Арранц М., Евхаристия Востока и Запада, Москва 1999. Арранц М., i Рубан Ю., История византийского типикона “Око церковное”. Часть I. Предвизантийская эпоха. Исторические свидетельства о молитве древних християн (до V в.), Журнал “Нева,” Санкт-Петербург 2003. Baron A., i Pietras H. (red.), Konstytucje świętych apostołów [spisane] przez Klemensa, [w:] Konstytucje apostolskie oraz Kanony Pamfilosa z apostolskiego synodu w Antiochii, Prawo kanoniczne świętych Apostołów, Kary świętych Apostołów dla upadłych, Euchologion Serapiona, Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, Kraków 2007, vol. II. Болотов В. В., Заметки по поводу текста литургии св. Василия Великого. Письмо архиепископу финляндскому Антонию, „Христианское чтение”, 1914, nr 3, s. 281–298. Деснов Николай, Еще несколько слов об известных расхождениях между русскими и греками в литургиях святителей Василия Великого и Иоанна Златоуста, w: Богословские труды, 31 1992, s. 86-96. Голубцов А. П., Литургия в первые века христианства (I), „Богословский вестник”, 1913, nr 7/8, s. 621–643. Голубцов А. П., Литургия в первые века христианства (III), „Богословский вестник”, 1913, nr 12, s. 779–802. Голубцов А. П., О причинах и времени замены гласного чтения литургийных молитв тайными, „Богословский вестник”, 1905, nr 9, s. 69–75. Goar J., Euchologion Sive Rituale Graecorum, Graz 1960, II. Hipolit Rzymski, Tradycja Apostolska, [w:] Antologia literatury patrystycznej. T. I, red. M. Michalski, PAX, Warszawa 1975, s. 300–316. Jan Chryzostom, św., Dialog o kapłaństwie, Wydawnictwo M, Kraków 2009. Kabasilas M., Komentarz Boskiej Liturgii św. Jana Chryzostoma, tłum. M. Ławreszuk, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2009. Карабинов И. А., Лекции по литургике. Читанныя студентам (XIX) и (ХХ) курсов С. Петербургской Духовной Академии в 1911-1912 уч. году, Литография Богданова, Санкт-Петербург 1912. Керн К., Евхаристия, Москва 1999. Матеос Х., Развитие византийской литургии, [w:] Развитие византийской литургии, tłum. N. Vasilevich, Quo Vadis, Киев 2009. Орлов М. И., Литургия святаго Василия Великого, Синодальная типография, Санкт-Петербург 1909. Paprocki H., Misterium Eucharystii. Interpretacja genetyczna liturgii bizantyjskiej, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010. Parenti S. i Velkovska E., red., L’Eucologio Barberini gr. 336, C. L.V. -Edizioni Liturgiche, Roma 1995. Скабалланович М., Толковый Типикон. Объяснительное изъяснение Типика с историческим введением, Издание Сретенского монастыря, Москва 2004. Тафт Р. Ф., Статьи. ΙΙ. Литургика, Голованов, Омск 2011. Захарович Ф., Чин литургии св. Иоанна Златоустого по изложению старопечатных, новоисправленного и древлеписменных Служебников: Опыт сличения старопечатных и исправленных церковнобогослужебных книг с древлеписьменными, Москва 1899.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Elpis
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Szczegółowe warunki licencji CC BY-SA (Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach) dostępne jest na stronie Creative Commons - link.
Autor musi wypełnić i przesłać na adres redakcji (elpis@uwb.edu.pl) uzupełnioną i podpisaną umowę autorską wraz z oświadczeniem o oryginalności artykułu i wkładzie autora w powstanie artykułu. Plik umowy do pobrania: TUTAJ
