Teologiczne motywy potępienia „orygenizmu”

Аннотация

Artykuł analizuje kontrowersyjne kwestie ortodoksyjności teologii Orygenesa i potępienia „orygenizmu”. Celem tego artykułu jest ustalenie teologicznych motywów potępienia „orygenizmu”. Spory między epigonami Orygenesa a jego przeciwnikami dotyczyły wielu różnych kwestii teologicznych. Oskarżenia przeciwko Orygenesowi i jego zwolennikom są dość sprzeczne z punktu widzenia teologii. Potępienie Orygenesa zostało bezpośrednio zainicjowane przez mnichów ze wschodnich klasztorów, nie zgadzających się raczej z duchowymi praktykami tak zwanych „orygenistów”, a w rzeczywistości – zwolenników Ewagriusza Pontyjskiego. Pod wieloma względami to właśnie dzieła i działalność Ewagriusza Pontyjskiego sprowokowały potępienie orygenizmu w większym stopniu niż teologia samego Orygenesa. Jednocześnie oskarżenia o herezję przeciwko Orygenesowi promowane przez cesarza Justyniana I w 543 r. różniły się od oskarżeń zawartych w 15 zasadach V Soboru Ekumenicznego przeciwko Orygenizmowi (553). Stwierdzono, że głównym powodem potępienia była wolnomyślicielska postawa Orygenesa, który zachęcał swoich zwolenników do niezależnego studiowania teologii chrześcijańskiej. Aleksandryjski teolog przedstawiał swoje poglądy w formie „ćwiczeń”, a nie dogmatów; proponował idee i nie nakazywał myślenia w określony sposób. Było to wyraźnie sprzeczne z tendencjami dogmatyzacji doktryn chrześcijańskich i rosnącym wpływem władzy cesarskiej na Kościół.