Antropologia prawosławna według świętego Iłariona (Troickiego)
DOI:
https://doi.org/10.15290/elpis.2014.16.18Słowa kluczowe:
Iłarion (Troicki), prawosławie, antropologia prawosławnaAbstrakt
Iłarion (Troicki) był teologiem o rzadko spotykanym dorobku i nieprzeciętnej głębi myśli. Emblematyczna postać arcybiskupa wierejskiego, kanonizowanej ofiary bolszewickich prześladowań religijnych, jest jednym z wybitniejszych reprezentantów rosyjskiej myśli prawosławnej przełomu XIX i XX wieku. Kościół w Iłarionowskim systemie teologicznym nie jest jedynie prostą realizacją idei boskiego „uczłowieczania”, wcielania. Jest on jest źródłem wspólnoty i komunii (koinonia) człowieka z Bogiem. Wspólnota stanowi „bezpośredni skutek wcielenia”, „kontynuację wcielenia”. Wspólnota w duchowym dziedzictwie świętego Iłariona nie jest Chrystusem; jest nowym życiem w Chrystusie i z Chrystusem. Poprzez wymiar antropologiczny Chrystus wprowadził człowieka w rzeczywistość personalną i dynamiczną. Zjednoczenie samego Boga i człowieka dokonuje się tylko i wyłącznie w obszarze życia cerkiewnego. Chrystologia i duchowość nie mogą być rozdzielone. Zadaniem człowieka jest odnalezienie głębokiego nurtu życia duchowego i ujrzenie w nim oblicza Zbawiciela. Jest to wymiar antropologii chrześcijańskiej ukazujący byt osobowy w jego wyjątkowości i godności, w jego zdolności do osiągnięcia doskonałości duchowej. Aspekt antropologiczny tworzy w systemie teologicznym Iłariona spójny obraz misji Kościoła prawosławnego na przestrzeni dziejów. Jego uniwersalne posłannictwo można określić mianem egzegezy słowa Bożego, akcentującej nieskończoną miłość Boga do człowieka. Jej pełną treść oddaje Iłarionowska maksyma „poza Cerkwią nie ma zbawienia”, sugerująca, iż jedynie we wspólnocie można odnaleźć sens własnego istnienia i życia, a nade wszystko jego spełnienie.Downloads
Bibliografia
Bułgakow S., Prawosławie. Zarys nauki Kościoła prawosławnego, przeł. H. Paprocki, Białystok, Warszawa 1992
Evdokimov P., Duch Święty w tradycji prawosławnej, przekł. M. Żurowska, Poznań 2010.
Evdokimov P., Prawosławie, przeł. J. Klinger, Warszawa 1964.
Evdokimov P., Szalona miłość Boga, przeł. M. Kowalska, Białystok 2001.
Felmy K. Ch., Współczesna teologia prawosławna, przeł. H. Paprocki, Białystok 2005.
Gryz K., Antropologia przebóstwienia. Obraz człowieka w teologii prawosławnej, Kraków 2009.
Hryniewicz W., Dogmat i jego funkcje w świetle teologii prawosławnej, „Ateneum Kapłańskie”, 1976, № 87.
Hryniewicz W., Dramat boskiego uniżenia. Zapomniany rozdział chrystologii prawosławnej, „Znak”, 1998, № 10.
Hryniewicz W., Eklezjologia prawosławna, [w:] Leksykon teologii fundamentalnej, red. M. Rusecki, K. Kaucha, I. S. Ledwon, J. Mastej, Lublin, Kraków 2002.
Hryniewicz W., Eklezjologia prawosławna w zarysie, [w:] Ku człowiekowi i Bogu w Chrystusie. Zarys dogmatyki katolickiej, red. W. Granat, Lublin 1974, t. 2.
Hryniewicz W., „Jeden jest Pan, jedna wiara...”. Kilka refleksji o jedności Kościoła i tożsamości wiary, „Communio”, 1988, № 2.
Hryniewicz W., Tajemnica jedności Kościoła, [w:] Ku chrześcijaństwu jutra. Wprowadzenie do ekumenizmu, red. W. Hryniewicz, J. S. Gajek, S. J. Koza, Lublin 1996.
Hryniewicz W., Tradycja jako principium jedności nauczania teologicznego, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 1972, z. 2.
Jerzy (Pańkowski), Nauka o Cerkwi według św. Hilariona Troickiego, „Elpis. Czasopismo teologiczne Katedry Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku”, 2009, z. 19-20.
Jerzy (Pańkowski), Pismo Święte w teologii Kościoła Wschodniego, „Elpis. Czasopismo teologiczne Katedry Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku”, 2005, z. 11-12.
Kallistos Ware, Kościół prawosławny, przeł. W. Misijuk, Białystok 2002.
Klinger J., O istocie prawosławia. Wybór pism, Warszawa 1983.
Kuffel J., Jedność w Kościele prawosławnym w nauczaniu św. św. Hilariona Troickiego (1886–1929), [w:] Autokefalie Kościoła prawosławnego w Polsce, red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik, Białystok 2006.
Leśniewski K., Antropologia w pismach współczesnych teologów prawosławnych, „Elpis. Czasopismo teologiczne Katedry Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku”, 2010, z. 21-22 (34-35).
Łosski W., Teologia dogmatyczna, przeł. H. Paprocki, Białystok 2000.
Mantzaridis G. I., Przebóstwienie człowieka. Nauka Świętego Grzegorza Palamasa w świetle tradycji prawosławnej, tłum. I. Czaczkowska, Lublin 1997.
Meyendorff J., Święty Grzegorz Palamas i duchowość prawosławna, przeł. K. Leśniewski, Lublin 2005.
Spiteris Y., Ostatni Ojcowie Kościoła: Kabasilas; Palamas, przeł. B. Widła, Warszawa 2006.
Андрианов Г. В., Архиепископ Иларион (Троицкий) и его богословское наследие. Опыт систематизации трудов и их оценки, Санкт-Петербург 2000 [машинопись: Московская Духовная Академия].
Владислав (Цыпин), История Русской Православной Церкви (1917–1997), Москва 1997.
Воробьёв В. Н., Единство Православной Церкви и искушение раскола сегодня, „Журнал Московской Патриархии”, 1995, № 9-10.
Голубцов С. А., Материалы к биографиям профессоров и преподавателей МДА: архиепископ Иларион (Троицкий), „Богословский вестник”, 1998, № 2.
Горбачев А. А., Сотериология священомученика Илариона (Троицкого), архиепископа Верейского, „Альфа и Омега”, 2010, № 1.
Дамаскин (Орловский), Жизнеописание архиепископа Илариона (Троицкого), „Журнал Московской Патриархии”, 1998, № 6 .
Мученики, исповедники и подвижники Русской Православной Церкви XX столетия. Жизнеописания и материалы к ним, Тверь 2000, кн. 4.
Дюлгеров Д., Единство Церкви, „Журнал Московской Патриархии”, 1960, № 8.
Единство Церкви, „Журнал Московской Патриархии”, 1949, № 12.
Жизнеописание священномученика и исповедника архиепископа Верейского Илариона (Троицкого) 1886–1929, Санкт-Петербург 1997.
Жизнеописание священномученика Илариона, архиепископа Верейского (тропарь, кондак, величание: свидетельства о благодатной помощи), Москва, Санкт-Петербург 2004.
Журналы собрании Совета Московской Духовной Академии за 1906 год, „Богословский вестник”, 1914, № 10/11, т. 3.
Иларион (Троицкий Владимир Алексеевич), [в:] Православная энциклопедия, ред. Патриарх Московский и всея Руси Кирилл, Москва 2009, т. XXII.
Иларион (Троицкий), Без церкви нет спасения. „Да не будут тебе бози инии…” (Исход 20,3), Москва 1998.
Иларион (Троицкий), Богословие и свобода Церкви. О задачах освободительной борьбы в области русского богословия Сергиев Посад 1916.
Иларион (Троицкий), Вифлеем и Голгофа. Письмо к другу, „Отдых христианина”, 1916, № 12.
Иларион (Троицкий), Воплощение и смирение, „Московские церковные ведомости”, 1913, № 51-52.
Иларион (Троицкий), Воплощение, „Московские церковные ведомости”, 1912, № 52.
Иларион (Троицкий), Грех против Церкви (Думы об интеллигенции). Вступительное слово в Московской Духовной Академии 26-ого августа 1916 г., Сергиев Посад 1916.
Иларион (Троицкий), Единство идеала Христова. Письмо к Другу, „Христианин”, 1915, № 1, 2.
Иларион (Троицкий), Краеугольный камень Церкви (Мф.16,13-18), [в:] В память столетия (1814-1914) Императорской Московской Духовной академии. Сборник статей в двух частях, Сергиев Посад 1915.
Иларион (Троицкий), Краеугольный камень Церкви (Мф.16,13-18), Сергиев Посад 1914.
Иларион (Троицкий), Мнение профессора архимандрита о нашей догматике. О тайне искупления, „Архангельские епархиальные ведомости”, 1917, № 24.
Иларион (Троицкий), Наука и жизнь, Москва 1917.
Иларион (Троицкий), Наука и жизнь. Вступительная лекция в Московской Духовной Академии, „Голос Церкви”, 1913, № 12.
Иларион (Троицкий), Новозаветное учение о Церкви, „Голос Церкви”, 1912, № 3-6.
Иларион (Троицкий), О жизни в Церкви и о жизни церковной. По поводу письма Преосвященного еп. Андрея к пастырям Уфимской епархии, „Христианин”, 1915, № 8.
Иларион (Троицкий), О жизни в Церкви и о жизни церковной. По поводу письма Преосвященного еп. Андрея к пастырям Уфимской епархии, „Тверские Епархиальные Ведомости”, 1915, № 33, № 43.
Иларион (Троицкий), О спасении, „Журнал Московской Патриархии”, 1982, № 3.
Иларион (Троицкий), Отзыв на кандидатское сочинение И. Богдановича „Учение о человеке и человеческой жизни по тексту Книги Екклесиаста”, „Журналы собраний Совета Императорской Московской духовной академии”, 1914/1915.
Иларион (Троицкий), Отзыв на кандидатское сочинение М. Введенского „Сотериология св. апостола и евангелиста Иоанна Богослова”, „Журналы собраний Совета Императорской Московской духовной академии”, 1915/1916.
Иларион (Троицкий), Очерки из истории догмата о Церкви, Москва 1997.
Иларион (Троицкий), Пасха нетления, „Московские церковные ведомости”, 1915, № 12-13.
Иларион (Троицкий), Триединство Божества и единство человечества, „Голос Церкви”, 1912, № 10.
Иларион (Троицкий), Христианства нет без Церкви, Москва 1992.
Иларион (Троицкий), Христианство или Церковь?, „Православная Подолия”, 1912, № 50.
Иларион (Троицкий), Христианство или Церковь?, Сергиев Посад 1912.
Иларион (Троицкий), Церковь как союз любви, Москва 1998.
Иларион (Троицкий), Церковь как союз любви, Санкт-Петербург 1914.
Иларион (Троицкий), Вступительное чтение в МДА 26 августа 1916 г., Петроград 1916.
Иоанн (Снычёв), Священномученик Иларион, архиепископ Верейский. Житие и свидетельства. К церковному прославению, Москва 1999.
Кривошеева Н. А., „Блаженни непорочнии в путь ходящии”. Жизнеописание архиепископа Илариона (Троицкого), „Москва”, 1998, № 1.
Отчёт о состоянии Императорской Московской Духовной Академии в 1914-1915 учебном году, „Богословский вестник”, 1915, № 10/11/12, т. 3.
Российский Государственный Исторический Архив, Канцелярия патриарха Тихона и Священного Синода, Постановления патриарха, Священного Синода и Высшего церковного совета ч. 3, ф. 831, оп. 1, д. 21, л. 30.
Священномученик Иларион (Троицкий). Творения в трёх томах, Москва 2004, т. 1-3.
Священномученик Иларион, архиепископ Верейский. Житие, ред. Е. Птицына, Москва 2010.
Сюэненс Л. Й., Единство Церкви и единство человечества, „Журнал Московской Патриархии”, 1972, № 5.
Троицкий С. В., Единство Церкви, „Журнал Московской Патриархии”, 1948, № 8.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Elpis
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Szczegółowe warunki licencji CC BY-SA (Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach) dostępne jest na stronie Creative Commons - link.
Autor musi wypełnić i przesłać na adres redakcji (elpis@uwb.edu.pl) uzupełnioną i podpisaną umowę autorską wraz z oświadczeniem o oryginalności artykułu i wkładzie autora w powstanie artykułu. Plik umowy do pobrania: TUTAJ
