Organizacja i funkcjonowanie duszpasterstwa wyznania prawosławnego w Wojsku Polskim na Zachodzie w latach 1943-1945
DOI:
https://doi.org/10.15290/elpis.2020.22.01Słowa kluczowe:
biskup, Sawa, prawosławieAbstrakt
W 1943 r. doszło do istotnej zmiany w dziejach wojskowego duszpasterstwa prawosławnego w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Była ona związana z mianowaniem wojskowego biskupa prawosławnego. Funkcję tą objął dawny biskup grodzieńsko-nowogródzki Sawa (Sowietow). Uznawano go za jedynego hierarchę Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, który pozostawał wierny zasadom autokefalii. Jego działania podejmowane na rzecz obrony niezależności polskiego prawosławia były w tym momencie niezastąpione. Okres pełnienia przez biskupa Sawę funkcji wojskowego biskupa prawosławnego na terenie Wielkiej Brytanii i kontynencie przyczynił się do rozwoju duszpasterstwa tego wyznania. Sprostał powierzonym mu zadaniom, co zostało docenione przez władze wojskowe i polityczne. Już po wojnie, biskup Sawa został odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Jako wojskowy biskup prawosławny dał się poznać jako gorliwy patriota i niestrudzony duszpasterz, który starał się otoczyć należytą opieką duchową wszystkich polskich żołnierzy. Celem poniższego artykułu było przedstawienie przebiegu wyboru wojskowego duszpasterza prawosławnego w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, okoliczności w jakich podjęto decyzję o mianowaniu biskupa Sawy, podejmowanych przez niego działań i trudności, które musiał pokonać podczas swojej posługi.
Downloads
Bibliografia
Filipow, K., Suchcitz, A. (red.). (1997). Arcybiskup generał brygady Sawa (Jerzy Sowietow). Wybór dokumentów. Białystok-Warszawa: Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku.
Grzybowski, J. (2015). Działalność duszpasterska wojskowego biskupa prawosławnego Sawy (Sowietowa) w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w latach 1943-1947. Przegląd Historyczno-Wojskowy, 16(67)/1 (251), 75-89. 75-89. Warszawa.
Grzybowski, J. (2016). W służbie Rzeczypospolitej. Duszpasterstwo wojskowe wyznania prawosławnego w wojsku polskim w latach 1919-1949. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej Im. Płk. Dypl. Mariana Porwita.
Łada, K., Partacz, Cz. (2004). Polska wobec ukraińskich dążeń niepodległościowych w czasie II wojny światowej. Toruń: Centrum Edukacji Europejskiej.
Odziemkowski, J. (1998). Służba Duszpasterska Wojska Polskiego 1914-1945. Warszawa: Bellona.
Piotrowski, J. (red.). (2004). Dziennik czynności Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza 1939-1947, t.2. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wendorff, B. (1995). Kościół Prawosławny. W: Kliszewicz L. (red.), Mobilizacja uchodźstwa do walki politycznej 1945-1990. Londyn: Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie.
Wolsza, T. (1998). Rząd RP na obczyźnie wobec wydarzeń w kraju 1945-1950. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
IPMS, A.12.252/3, (A), Ambasada w Londynie, Stosunki między Kościołem Anglikańskim a Kościołem Prawosławnym.
IPMS, A.12.252/3, (B), List ambasady RP w Londynie do A. Zaleskiego, 18 V 1944 r.
IPMS, A.11.252.2, Notatka Referatu Wyznaniowego Wydziału Politycznego MON w sprawie ks. bpa Sawy, 29 IX 1943 r.
IPMS, A.9.V.38, (A), Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Teczka biskupa prawosławnego Sawy.
IPMS, A.9.V.38, (B), Notatka J. Ciechanowskiego dla MID, MWRiOP, MSW na temat bpa Sawy, 24 IX 1942 r.
IPMS, A.9.V.38, (C), Notatka O.Górki w sprawie bpa Sawy, 14 października 1943 r.
IPMS, A.9.V/38, (D), List S. Paprockiego do MSW w sprawie bpa Sawy, 1 października 1943 r.
IPMS, A.9.V/38, (E), Notatka Działu Narodowości MSW w sprawie powołania wojskowego biskupa prawosławnego, 14 X 1943 r.
IPMS, A.9.38, List K. Jędrzejewskiego do bpa Sawy, 5 listopada 1943 r.
IPMS, A.11.254/2, (A), Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Sprawy wewnętrzne placówki -Ambasady RP -Londyn.
IPMS, A.11.254/2, (B), Notatka Referatu wyznaniowego MON w sprawie bpa Sawy, 29 września 1943 r.
IPMS, A.V.38, Sprawozdanie z pobytu bpa Sawy w Edynburgu w dniach od 4 do 10 stycznia 1944 r.
IPMS, A.XII.28.17, Oddział Ogólny Sztabu Naczelnego Wodza, Referat Wyznań Niekatolickich, Wyznanie Prawosławne.
IPMS, A.XII.28.17A, (A), Referat pt. Sprawa stosunku do moskiewskiej-patriarszej cerkwi prawosławnej, I 1942 r.
IPMS, A.XII.28.17A, (B), Krótkie sprawozdanie z dotychczasowej działalaności bpa Sawy w Londynie od 17 października do 24 listopada 1943 r.
IPMS, A.XII.28/17A, (C), Notatka Referatu Wyznaniowego Wydziału Politycznego MON w sprawie ks. bpa Sawy, 1 X 1943 r.
IPMS, A.XII.28/17A, (D), Wniosek na Radę Ministrów w sprawie mianowania bpa Sawy wojskowym biskupem prawosławnym oraz Protokoły posiedzeń Rady Ministrów.., t. 6, s. 226.
IPMS, A.XII.28.17A, (E), Notatka MON dla ambasadora RP Raczyckiego, 15 maja 1944 r.
IPMS, A.XII.28.17B, List bpa Sawy do redakcji pisma brytyjskiego, bd.
IPMS, A.XII.28.17D, (A), List gen. M.Kukiela do szefa wysuniętego rzutu Polskiej Misji Wojskowej przy SHAEF, 25 X 1944 r.
IPMS, A.XII.28.17D, (B), List Ministra obrony Narodowej do dowódcy 1 Dywizji Pancernej, 21 XII 1944 r.
IPMS, A.XII.28.17D, (C) List Biura Ministra – Wydział Polityczny MON do dowódcy Oddziału Administracyjnego MON, 17 IV 1945 r., oraz Krótkie wiadomości, w : „Polski Żołnierz Prawosławny” 1946, nr 5, s. 8.
IPMS, A.XII.85/13, Wniosek o odznaczenie abp. Sawy, wojskowego biskupa Wojsk Polskich Złotych Krzyżem Zasługi z Mieczami.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Joanna Gabriela Pyczel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Szczegółowe warunki licencji CC BY-SA (Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach) dostępne jest na stronie Creative Commons - link.
Autor musi wypełnić i przesłać na adres redakcji (elpis@uwb.edu.pl) uzupełnioną i podpisaną umowę autorską wraz z oświadczeniem o oryginalności artykułu i wkładzie autora w powstanie artykułu. Plik umowy do pobrania: TUTAJ
