Polichromia w cerkwi katedralnej św. Mikołaja w Białymstoku – próba systematyzacji

Abstrakt

Sobór św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku jest jedną z najstarszych świątyń miasta. Został wybudowany przez rosyjskiego architekta na miejscu starej drewnianej cerkwi w czasie zaborów i pierwotnie rozpisany przez Michała Awiłowa. Mimo że w swojej wieloletniej historii przechodził wiele remontów i renowacji, zachował swój unikatowy styl i symbolikę. Polichromia była odnawiana przez Józefa Łotowskiego w II połowy XX wieku, a następnie odświeżona przez Krzysztofa Staweckiego w pierwszej dekadzie XXI wieku. Układ ikonograficzny cerkwi to wielowarstwowy zapis teologii i lokalnej tradycji. Można w nim zauważyć powiązane ze sobą cykle, wizerunki świętych o szczególnym i symbolicznym znaczeniu dla polskiej Cerkwi, a także powszechne dla wielu świątyń sceny i świętych. Układ i umiejscowienie poszczególnych elementów polichromii podkreśla cykl Boskiej Liturgii i tradycje cerkiewne. Pełni on również funkcję edukacyjną i skłania wiernych ku dążeniu do życia wiecznego.
Temat polichromii soboru św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku nie został wcześniej podjęty. Niniejsza praca w szczegółowy sposób opisuje i katalogizuje polichromię świątyni w celu głębszego jej zrozumienia i zbadania. Objętość materiału nie pozwala na zamieszczenie szczegółowych badań, jednak może stanowić dobry przyczynek do przyszłych prac naukowych.