Ławra Poczajowska – monaster pw. Zaśnięcia NMP 1918–1939

Urszula Anna Pawluczuk

doi:10.15290/elpis.2025.27.07

Autor

Urszula Anna Pawluczuk Uniwersytet w Białymstoku, Katedra Teologii Prawosławnej, Polska https://orcid.org/0000-0002-1419-4788

DOI:

https://doi.org/10.15290/elpis.2025.27.07

Słowa kluczowe:

monaster, Ławra Poczajowska, Kościół prawosławny, II Rzeczypospolita

Abstrakt

Z uwagi na przypadające w 2024 roku 100-lecie autokefalii Kościoła prawosławnego w Polsce, należy podkreślić znaczącą rolę najsilniejszego ośrodka monastycznego w II Rzeczypospolitej. Ławra Poczajowska podlegała bezpośrednio metropolicie Kościoła prawosławnego, stanowiła nie tylko o sile duchowej, modlitewnej i pielgrzymkowej, ale była również bardzo dużym wsparciem ekonomicznym, intelektualnym, kulturowym i charytatywnym zarówno dla Kościoła, jak i wiernych.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

AAN, MWRiOP, sygn. 1010, k. 96–99 – List archimandryty Witalija do Ligii Narodów.

AAN, MWRiOP, syg. 1227, k. 4–5 – Pismo metropolity Dionizego do MWRiOP z 1 września 1924 r.

BUW, Dział Rękopisów, nr 432.(1) – Materiały Henryka Józewskiego przechowywane przez Stanisława Stempowskiego, teczka nr 51, Obsadzenia stanowiska biskupa diecezjalnego na Wołyniu 20.10.1933, pismo Metropolity św. Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w Polsce do Pana MWRiOP z dnia 14.10.1933.

DATO, f. 258, op. 3, nr 580, k. 18, 40; nr 295, k. 1 – Sprawozdania finansowe Ławry Poczajowskiej z okresu międzywojennego.

DATO, f. 258, op. 3, nr 560, k. 36 – Spis eksponatów przygotowanych przez ławrę na wystawę w Poznaniu.

DATO, f. 258, op. 3, nr 560, k. 43 – Pismo Zarządu Grupy Rzemiosła Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu do Soboru Duchownego Ławry Poczajowskiej z 21 czerwca 1929 r.

PAM, sygn. 938 – Spis mnichów supraskich z miejscem ich przebywania i pełnienia funkcji z 1930 i 1931 r.

PAM, sygn. 1192 – Spis mnichów uczących się w szkole dla mnichów w Ławrze Poczajowskiej w 1934 r.

PAM, sygn. III–7d – List pasterski metropolity Dionizego (Waledyńskiego) z 26 października 1929 r.

Amvrosij, (Latockij) arh. (1787). Skazanie o Počaevskoj Uspenskoj lavre. Počaev. [Амвросий, (Латоцкий) арх. (1787). Сказание о Почаевской Успенской лавре. Почаев.]

Antonovič, S. (1938). Korotkij istoričeskij naris Počaevskoj Uspinskoj Lavri. Kremânec. [Антонович, С. (1938). Короткий исторический нарис Почаевской Успинской Лаври. Кремянец.]

Bołtryk, M. (1993). Monaster supraski w okresie międzywojennym. Wiadomości PAKP, nr 3, s. 14 [Duchownyj Sijacz, 1929, 29, s. 320.]

Borkowski, A. (2014). Początki cenobii na Górze Poczajowskiej i pierwsze donacje na rzecz monasteru. „Elpis”, 16, s. 173–181.

Hojnackij, A. (1888). Pravoslavie na Zapade Rossii i Pat’erik Volyno‑Počaevskij. Moskva. [Хойнацкий, А. (1888). Православие на Западе России и Патьерик Волыно‑Почаевский. Москва.]

Hojnackij, A. (1897). Počaevskaâ Uspenskaâ Lavra. Istoričeskoe poznanie. Počaev. [Хойнацкий, А. (1897). Почаевская Успенская Лавра. Историческое познание. Почаев.]

Dubilko, J. (1986). The Pochaiv Monastery in the history of our nation. Vinnipeg.

Gul’ko, G. (2011). Iz istorii episkopata i duhovenstva Volynskoj eparhii (1941–1945). „Istoriâ Pravoslavnoj Cerkvi na Volyni”, s. 163–174. [Гулько, Г. (2011). Из истории епископата и духовенства Волынской епархии (1941–1945), «История Православной Церкви на Волыни», s. 163–174.]

Lenczewski, M. (1985). Ks. Metropolita Dionizy, „Rocznik Teologiczny”, XXVII, z. 1, s. 103–182.

Lapinskij, A. (1899). Istoričeskoe i obŝestvennoe poznanie Počaevskoj lavry, Počaev. [Лапинский, А. (1899). Историческое и общественное познание Почаевской лавры, Почаев.]

Mitropolit Ilarion, (1961). Svâto‑Počaevskaâ Lavra. Vinnipeg. [Митрополит Иларион, (1961). Свято‑Почаевская Лавра. Виннипег].

Mironowicz, A. (2004). Rewindykacja prawosławnych obiektów sakralnych w II Rzeczypospolitej. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”, nr 21, s. 83–103.

Mironowicz, A. (2023). Cerkiew prawosławna w Polsce i jej droga do autokefalii. Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna.

Osadczy, W. (2007). Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Papierzyńska‑Turek, M. (1989). Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia 1918–1939. Warszawa: PWN.

Pawluczuk, U. (2002). Drukarnia poczajowska do 1831 r. „Biuletyn Informacyjny Bractwa św. św. Cyryla i Metodego”, 1–2(23), s. 5–8.

Pawluczuk, U. (2007). Skrócone prawidła życia monastycznego. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”, 27, s. 217–223.

Pawluczuk, U. (2007). Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku.

Pawluczuk, U. (2008). Żyrowicki monaster w okresie międzywojennym. W: N. Nikolaev (red.) Belorusskij sbornik, IV, Sankt Peterburg: Rossijskaâ Nacional’naâ Biblioteka, s. 104–113.

Pawluczuk, U. (2010). Archiwum Ławry Poczajowskiej w zbiorach Państwowego Okręgowego Archiwum w Tarnopolu. W: W. Walczak i K. Łopatecki (red.), Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. II, Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, s. 275–279.

Pawluczuk, U. (2011). Dionizy Waledyński a życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. „Pro Georgia Journal of Kartvelological Studies”, 21, s. 215–227.

Pawluczuk, U. (2013). Ławra Poczajowska. Pod opieką Matki Bożej i św. Hioba. Białystok: Libra.

Petruševič, A. (1863). Istoričeskie izvestiâ o derevânnoj Počaevskoj obiteli. „Galičnanin”, 1, s. 158–161. [Петрушевич, A. (1863). Исторические известия о деревянной Почаевской обители. «Галичнанин», 1, s. 158–161.]

Pokrovskij, M. (1913). Russkie eparhii v XVI–XIX vekah. Ih otkrytie, sostoâniâ i priedy, t. 1. Kazan’. [Покровский, M. (1913). Русские епархии в XVI–XIX веках. Их открытие, состояния и приеды, t. 1. Казань.]

Postanowy Wołyns’koho Jeparchial’noho Zibrannia predstawnykiw duchowenstwa myrian 3–11 Żowtnia 1921 roku w Poczajiws’kij Ławri, „Prawosławna Wołyn’” 1922, 1–4, s. 34. [Постановы Волынс’коғо Епархял’ноғо Зибрання прэдставныкив духовэнства мыръян 3–11 Жовтня 1921 року в Почайивс’кий Лаври, „Православна Волын” 1922, 1–4, с. 34.]

Prawosławnaja encykłopiedija, pod obšč. r’ed. Patr’ârha Mosk. i vseâ Rusi Kirilla, t. 36, Moskva 2009, s. 495–615. [Православная энцыклопедия, под обшч. ред. Патръярха Моск. и всея Руси Кирилла, т. 36, Москва 2009, с. 495–615.]

Pridatko, B. (2013). Priezd na Volyn’ Antiohijskogo patriarha Grigoriâ IV. „Istoriâ ta SUČASNIST Pravoslaviâ na Volyni”, s. 182–187. [Приезд на Волынь Антиохийского патриарха Григория IV. „История та СУЧАСНИСТ Православия на Волыни”, s. 182–187.]

Svistun, V. (2010). Vykladčiki i vipustniki Volynskoj duhovnoj seminarii dorevolučanskogo perioda (1796–1919): novomučenniki, ierarhiâ, učenye. „Istoriâ pravoslaviâ v Volyni”, s. 84–85. Luck. [Выкладчики и випустники Волынской духовной семинарии дореволучанского периода (1796–1919): новомученники, иерархия, ученые. „История православия в Волыни”, s. 84–85.]

Teodorovič, T. (1930). Počaevskaâ Uspenskaâ Lavra i ee hram. Varšava. [Тэодорович, Т. (1930). Почаевская Успенская Лавра и ее храм, Варшава.]

Tripol’skij, N. (1896). K istorii derevânnogo pravoslavnogo Počaevskogo monastyrâ na Volyni. „Volynskie eparhial’nye vedomosti”, 15–18, s. 570–575, 607–617, 672–675, 687–710. [Трипольский, Н. (1896). К истории деревянного православного Почаевского монастыря на Волыни, «Волынские епархиальные ведомости», 15–18, s. 570–575, 607–617, 672–675, 687–710.]

Wyszomirski, T. (2011). Związki Warszawskiej Diecezji prawosławnej z Wołyniem. V: Istoriâ pravoslaviâ na Volyni. Luck, s. 93–97.

Zelenâ, Û., Pidgajko, V. Jou Počaevskij. Pravaslavskaâ ènciklopediâ. Texas. Moskva, s. 267–280. [Зэленâ, Û., Пидгайко, В. Йоу Почаевский. Праваславская энциклопедия, Техас. Москва, s. 267–280.]

Zelinskij, V. (2000). Očerki po istorii Počaevskoj Lavry. Počaev: Počaevskaâ Lavra [Зелинский, В. (2000). Очерки по истории Почаевской Лавры. Почаев: Почаевская Лавра.]