Kwestia „razdielnorieczija” i śpiewu wielogłosowego w nauczaniu staroobrzędowców rosyjskich
DOI:
https://doi.org/10.15290/elpis.2014.16.24Słowa kluczowe:
śpiew liturgiczny kościoła prawosławnego, znamienny śpiew, staroobrzędowcyAbstrakt
Artykuł zawiera rozważania na temat dwóch bardzo istotnych problemów dotyczących śpiewu cerkiewnego na Rusi. Autor w pierwszej części analizuje genezę dość unikalnego zjawiska muzyczno-językowego, określanego mianem „razdielnorieczija” (in. chomonii). Przedstawiając problem z punktu widzenia jednej z bardziej konserwatywnych grup wyznawców prawosławia – staroobrzędowców, stara się udowodnić, że elementy chomonii zawarte w tekstach liturgicznych, zawartykch w staroruskich śpiewnikach były przez nich traktowane nie tylko w kategorii wypełniaczy melizmatów, (podobne do łacińskich tropów). Zwolennicy „starych tradycji” zarówno chomonię, jak również wielogłosowe sprawowanie nabożeństw traktowali jako jeden ze znaków sakralnych. W drugiej części artykułu, autor stara się odpowiedzieć na pytanie, o przyczyny negatywnego stosunku staroobrzędowców do śpiewów wielogłosowych.Downloads
Bibliografia
Awwakum, Żywot protopopa Awwakuma przez niego samego nakreślony i wybór innych pism, przeł. W. Jakubowski, Wrocław- Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972.
Encyklopedia muzyki, red. A. Stankiewicz, Warszawa 2001.
Gołos J., Cerkiewny śpiew [w:] Encyklopedia Katolicka, T. III, kol. 1985, Lublin 1983, s. 19-21.
Iwaniec E., Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich XVII-XX w., Warszawa 1977.
Koschmieder E., Przyczynki do zagadnienia chomonji w hirmosach rosyjskich, Wilno 1932; Teoria i praktyka rosyjskiego śpiewu neumatycznego na tle tradycji staroobrzędowców wileńskich, „Ateneum Wileńskie”, 1935, R. 10, s. 295-305.
Łużny R., Staroobrzędowcy i problemy muzykologiczne Dawnej Rusi [w:] Musica Antiqua Europae Orientalis, T. VII, Bydgoszcz 1985, s. 83-96.
Pidłypczak-Majerowicz M., Bazylianie w Koronie i na Litwie. Szkoły i książki w działalności zakonu, Warszawa – Wrocław 1986.
Przywecka-Samecka M., Dzieje drukarstwa w Polsce, Wrocław 1993.
Sawicki D., Staroje istinnorieczije i razdielnorieczije jako dwie główne epoki w dziejach śpiewu liturgicznego na Rusi od XI w. do XVII w., [w:] Z badań nad językiem i kulturą Słowian, red. P. Sotirov i P. Złotkowski, Lublin 2007, s. 169-178.
Sawicki D., Staroruski śpiew cerkiewny i funkcjonowanie jego wybranych form w praktyce liturgicznej staroobrzędowców, Warszawa 2013 (rozprawa doktorska w ChAT).
Staroobrzędowcy, Encyklopedja Kościelna, T. XXIII, wyd. M. Nowodworski, Warszawa 1899, s. 38-43.
Wołosiuk W., Cerkiewny śpiew [w:] Religia - Encyklopedia, T. 2, Warszawa, red. nauk. T. Gadacz, B. Milerski, s. 396-398.
Wołosiuk W., Rozwój wschodniosłowiańskiej monodii cerkiewnej i jej zastosowanie w praktyce liturgicznej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – praca badawcza ChAT, Warszawa 2004.
Wołosiuk W., Śpiew liturgiczny Kościoła prawosławnego w Polsce: teologiczna i muzyczna interpretacja jego wybranych elementów, Warszawa 1996, (rozprawa doktorska w ChAT).
Wołosiuk W., Wschodniosłowiańscy kompozytorzy muzyki cerkiewnej od XVII do 1. połowy XX wieku i obecność ich utworów w nabożeństwach PAKP, Warszawa 2005.
Аввакум, Послание к некоей Маремяне Федоровне [w:] Материалы для истории раскола за первое время его существования, обр. Н. Субботин, Т. V, Москва 1879, s. 195-200.
Аввакум, Послание к неизвестному лицу [w:] Материалы для истории раскола за первое время его существования, обр. Н. Субботин, Т. V, Москва 1879, s. 217-224.
Аввакум, Послание к священнику Стефану [w:] Материалы для истории раскола за первое время его существования, обр. Н. Субботин, Т. V, Москва 1879, s. 214-217.
Автобиография или житие протопопа Аввакума, tekst dostępny na: http://www.canto.ru/index.php?menu=public&id=source.abbakum [02.03.2013].
Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской Империи археографической экспедицией императорской академии наук, Санкт-Петерсбург 1836, Т. IV, nr 57, s. 76.
Антонович М., Українські співаки на Московщині в XVII ст. [w:] Musica Sacra. Збiрнык статей з історії української церковної музики, Львів 1997.
Артамонов Г., О хомовом пении, „Труды Киевской Духовной Академии”, 1876, V. 1, 162-199.
Бороздин А., Протопопъ Аввакум. Очеркъ истории умственной жизни русскаго общества въ XVII веке, Санкт-Петербург 1900.
Бражников М., Русская певческая палеография. Санкт-Петербург 2002.
Быстров С., Взглядъ протопопа Аввакума на <хомовое> пение, „Церковное Пение”, 1909, nr 4-5, s. 135-139.
Бычков В., Русская средневековая эстетика XI-XVII века, Москва 1995.
Бычков В., Эстетика в России XVII века, Москва 1989.
Владышевская Т., Музыкальная культура Древней Руси, Москва 2006.
Вознесенский И., Осмогласные роспевы трех последних веков Православной Русской Церкви, T. I, Киевский роспев, Киев, 1888.
Гарднер И., Богослужебное пение русской православной церкви, Т. I-II, Москва 2004.
Денисов Н., Стрельниковский хор Костромской земли. Традиции старообрядческого церковного пения, Москва 2005.
Зигабенъ Е., Толковая Псалтирь, Киев 1907.
Зызыкин М., Патриарх Никон. Его государственные и канонические идеи, Варшава 1931.
Каптерев Н., Патриарх Никон и царь Алексей Михайлович, Т. I, Сергиев Посад 1909.
Коренев, Мусикия, РГБ, ф. 173. III, nr 154.
Кутузов Б., Церковная реформа XVII века, Москва 2004.
Макарий [М. Булгаков], История Русской Церкви, T. XI, Санкт-Петербург 1888.
Мезенец А., Извещение о согласнейших пометах, изд. Ст. Смоленский, Казань 1888.
Михайловский С., Святейший Никон, патриарх Всероссийский, Санкт-Петербург 1863.
Никольская Н., «Сказание» инока Евфросина и певческая книжная справа XVII века, Санкт-Петербург 2008.
Парфентьев Н., Древнерусское певческое искусство в духовной культуре Российского Государства XVI-XVII вв., Свердловск 1991.
Поморские ответы, Москва 1911.
Поспелов Е., О новыхъ напевахъ, [w:] „Церковное Пение”, 1909, nr 4-5, s. 92- 98.
Преображенский A., Культовая музыка в России, Ленинград 1924.
Разумовский Д., О знаменном роспеве [w:] Круг церковнаго древняго знаменнаго пения в шести частях. Иждивением потомственнаго почетнаго гражданина Арсения Ивановича Морозова, Санкт-Петербург 1884, Ч. I.
Разумовский Д., Церковное пение в России. Опыт историко-технического изложения, Москва 1867.
Сборник знаменных песнопений, включающий Азбуку знаменных песнопений, Москва 1984.
Смирнов В., Падение Третьего Рима. Духовные основы возрождения Русского Православного Царства, Санкт-Петербург 2008.
Смирнов П., Внутренние вопросы в расколе в XVII веке, Санкт-Петербург 1898.
Соболев Н., Мелодическое (одноголосное) пение Православной Русской Церкви, „Богословский Вестник”, T. 3, nr 9.
Смоленский Ст., Примечания к азбуке Александра Мезенца, Казань 1888.
Стоглавъ, Санкт-Петербург 1997.
Толковая Библия или комментарии на все книги Св. писания Ветхого и Нового Завета, Петербург 1904-1913, изд. II, Стокгольм 1987.
Ундольский В., Замечания для истории церковного пения в России, Москва 1846.
Успенский Б., К вопросу о хомовом пении [w:] „Музыкальная культура средневековья”, Вып. 2, (Тезисы и доклады конференций), Москва 1991.
Успенский Б., Раскол и культурный конфликт XVII века [w:] Избранные Труды, Москва 1996, T. I, s. 479-519.
Хомовое> или <наречное>, „Церковное Пение”, 1909, nr 8, s. 211-224.
Червякова Е., Традиции раздельноречного пения у старообрядцев поморского согласия [w:] Старообрядчество: история, культура, современность, Москва 2000, s. 486-496.
Шушерин И., Известие о рождении и воспитании и житии святейшего Никона, патриарха Московского и всея России, Москва 1871.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Elpis
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Szczegółowe warunki licencji CC BY-SA (Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach) dostępne jest na stronie Creative Commons - link.
Autor musi wypełnić i przesłać na adres redakcji (elpis@uwb.edu.pl) uzupełnioną i podpisaną umowę autorską wraz z oświadczeniem o oryginalności artykułu i wkładzie autora w powstanie artykułu. Plik umowy do pobrania: TUTAJ
