Profesor Adam Stalony Dobrzański– mistrz i nauczyciel Jerzego Nowosielskiego

Autor

  • Jarosław Szmajda

DOI:

https://doi.org/10.15290/elpis.2014.16.23

Słowa kluczowe:

Adam Stalony-Dobrzański, Jerzy Nowosielski, Jan Pawlicki, ikonografia polska, teologia ikony, polichromia, witraż, mozaika, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, Przemków, Grabarka, Jelenia Góra, Wrocław, Warszawa, Dojlidy

Abstrakt

Dokonując analizy historii polskiej sztuki sakralnej XX w. można wysnuć stwierdzenie, iż całokształt twórczości prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego – wykładowcy Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pozostaje w cieniu dorobku artystycznego jego studenta i późniejszego ucznia prof. Jerzego Nowosielskiego. Zauważalny jest wpływ prof. Jerzego Nowosielskiego na zainteresowanie problemami sacrum w malarstwie współczesnym. Uczeń prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego czerpał inspiracje z sztuki i duchowości chrześcijańskiego Wschodu. Prof. Jerzy Nowosielski swoją twórczością wypełnił pewnego rodzaju pustkę artystyczną w okresie wyraźnego kryzysu sztuki sakralnej w Polsce. Prof. Jerzy Nowosielski współpracował z prof. Adamem Stalony-Dobrzańskim przy wykonywaniu wielu polichromii obiektów sakralnych. Sylwetka i dokonania twórcze prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego, nie są znane szerszemu kręgu odbiorców co wyraźnie stanowi lukę w polskiej historii sztuki. Polichromie i witraże prof. Dobrzańskiego widoczne są we wnętrzach świątyń katolickich, prawosławnych i protestanckich. Twórczość krakowskiego artysty jest przykładem wielkiej i niezwykle autentycznej wizji sacrum, wizji silniejszej niż komunistyczna cenzura. Koncepcja sztuki Adama Stalony-Dobrzańskiego nie jest podparta jego teoretycznymi rozważaniami a jedynie analizą korespondencji jaką krakowski artysta prowadził z ówczesnym metropolitą krakowskim, arcybiskupem Karolem Wojtyłą – obecnie kanonizowanym Janem Pawłem II. Tematem ich rozmów były zagadnienia związane ze stanem współczesnej sztuki, w szczególności sakralnej oraz próba określenia kierunku, w którym powinien nastąpić rozwój sztuki, by spełniać rzeczywistą potrzebę Kościoła. W przeciwieństwie do mistrza prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego jego uczeń prof. Jerzy Nowosielski, pozostawił bogaty komentarz do swojej twórczości. Prof. Adam Stalony-Dobrzański był bardziej praktykiem niż teoretykiem. Zastanawiającym jest więc, jak wielki miał wpływ na osobę i twórczość Jerzego Nowosielskiego. W pierwszej połowie lat 50. artyści współpracowali bowiem w relacji mistrz – uczeń, chociażby w Gródku, Jeleniej Górze, Dojlidach, Warszawie czy Grabarce. Ogniwem łączącym obydwu artystów jest Wschód, prawosławie i ikona oraz otwartość na współczesną formę i odważne połączenie jej z doświadczeniem sztuki cerkiewnej. Na gruncie polskim bez prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego i prof. Jerzego Nowosielskiego - mistrza i ucznia historia
sztuki sakralnej XX wieku pozostaje uboższa o niezwykle ważny element, który leży u podstaw tak szerokiego zainteresowania ikoną w Polsce. Twórczość prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego, pozostawała dotychczas w cieniu dzieł prof. Jerzego Nowosielskiego. Biografia i dokonania twórcze prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego zasługują na szczegółową analizę i poznanie, o czym traktuje artykuł.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

lat nauczania malarstwa, rzeźby i grafiki w krakowskiej ASP, Kraków 1994.

Blumówna H., Witraże Adama Stalony-Dobrzańskiego, [w:] Tygodnik Powszechny, Nr 4, Kraków 1951, Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, mikrofilm nr 17443.

Chrzanowski T., Z krakowskich wystaw, [w:] Tygodnik Powszechny, Nr 15, Kraków 1961.

Dobrowolski T., Nowoczesne malarstwo polskie, tom III, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964.

Doc. Adam Stalony-Dobrzański, [w:] Dziennik Polski, Nr 74, Kraków 1985.

Dwornik-Gutowska, E. Stalony-Dobrzański Adam, Polski Słownik Biograficzny, Tom XLI, Warszawa-Kraków 2002.

Grygorowicz A., Architektura świątyń prawosławnych w Polsce, [w:] Prawosławie. Światło wiary i zdrój doświadczenia, Lublin 1999.

Gutowski M., Trzy wystawy w pałacu sztuki, [w:] Dziennik Polski, nr 71, Kraków 1957.

Katedra Równej Apostołom św. Marii Magdaleny w Warszawie, Białystok [b. r. w.].

Marcinkowski R., ks. bp, Kronika religijna. Śp. prof. Adam Stalony- Dobrzański [w:] Tygodnik Powszechny, Nr 14, Kraków 1985.

Nekrolog, [w:] Tygodnik Powszechny, Nr 13, Kraków 1985.

Nekrolog, Dziennik Polski, Nr 74, Kraków 1985.

Nowe witraże w Nysie, [w:] Tygodnik powszechny, Kraków 1958, nr 49 (515).

Pawlicki J., Stworzenie światła: witraże Adama Stalony-Dobrzańskiego, [w:] Zabytki, Nr 7(22), Warszawa 2007.

Polskie życie artystyczne w latach 1915-1939, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdański 1974.

Radziukiewicz A., Grabarka. 300 lat cudu na Świętej Górze, [b.m.w.], [b.r.w.].

Rydzanicz A, W przestrzeniach życia, [w:] Przegląd prawosławny, nr 6 (300), czerwiec 2010.

Rydzanicz A., W przestrzeniach życia (część II), [w:] Przegląd prawosławny, nr 4(298), kwiecień 2010.

Skrzynecki P., Witraże w pałacu sztuki, [w:] Echo Krakowa, Nr 68, Kraków 1957.

Stalony-Dobrzańska A., Błękit, [w:] Wiadomości PAKP, nr 4, Warszawa 1979.

Wystawa witraży. Adam Stalony-Dobrzański 1950-1960, Kraków XII 1960/I 1961.

Katalog wystawy kartonów witraży Adama Stalony-Dobrzańskiego [1950-1956], Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych, Kraków 1957.

III Wystawa Współczesnej Sztuki Religijnej, Wrocław 1964, nr 12 (126).

Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom IV, część 4, Warszawa 1987.

Wystawy jubileuszowe 150-lecia Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 1969.

Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, akta osobowe prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego, 1947-1975, nr teczki 650.

Wywiad przeprowadzony przeze mnie z Janem Pawlickim, Wieliczka, XII 2010.

Architektura i wyposażenie, http://www.jeleniagora.cerkiew.pl/html/architektura.html, [12.11.2010].

Dobrzański Adam Stalony, za http://pracownia.michalowo.eu/znani-ludzie-15 [16.06.2014].

Kitowska-Łysiak M. , Jerzy Nowosielski, http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_nowosielski_jerzy [12.11.2010].

Pobrania

Opublikowane

2014-11-09

Jak cytować

Szmajda, J. (2014). Profesor Adam Stalony Dobrzański– mistrz i nauczyciel Jerzego Nowosielskiego. Elpis, (16), 191–200. https://doi.org/10.15290/elpis.2014.16.23

Numer

Dział

Artykuły