Nauczanie o przemianie darów w eucharystologicznej koncepcji św. Mikołaja Kabasilasa

Abstrakt

Niniejszy artykuł jest teologiczną analizą poglądów św. Mikołaja Kabasilasa, XIV-wiecznego bizantyjskiego teologa, na temat przemiany darów eucharystycznych (chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa). Jego refleksja jest odpowiedzią na trwający od średniowiecza spór między Kościołem Wschodnim i Zachodnim, dotyczący momentu uświęcenia darów podczas Świętej Liturgii. Rozważania teologa są o tyle ważne i ciekawe, że bazują na różnych metodach i dziedzinach teologicznych. Do najważniejszych należą m.in. analiza tekstów liturgicznych, egzegeza biblijna, odwołania patrystyczne, a nawet dogmatyczna refleksja chrystologiczna. Tekst ten stanowi ważny głos w dialogu między Wschodem a Zachodem w zakresie rozumienia Eucharystii. Dla tradycji prawosławnej poglądy św. Mikołaja Kabasilasa są jednym z fundamentów sakramentologii, a jego refleksje mają niezwykle ważne znaczenie eklezjologiczne i liturgiczne. Jednym z ważniejszych punktów nauczania teologa jest nauka o przemianie (μεταβολή) darów. Św. Mikołaj Kabasilas stwierdza, że przemiana darów (chleba i wina) w Ciało i Krew Chrystusa dokonuje się nie przez słowa ustanowienia, ale dzięki modlitwie epiklezy i działaniu Ducha Świętego. Na powyższej prawdzie opierają się kolejne wnioski, które formułuje uczony. Dotyczą one m.in. roli kapłana, prawdziwości i realizmu przemiany, dualistycznego charakteru przemiany, roli modlitwy do Boga Ojca oraz istoty sakramentu.