Szkolnictwo cerkiewno-parafialne na terenie parafii prawosławnej pod wezwaniem Wniebowstąpienia Pańskiego w Klejnikach
DOI:
https://doi.org/10.15290/elpis.2018.20.06Słowa kluczowe:
szkolnictwo cerkiewno-parafialne, szkoły gramoty, biblioteka, czytelnia, parafia klejnickaAbstrakt
Szkolnictwo cerkiewno-parafialne w klejnickiej parafii posiadało bogatą tradycję. Szkolnictwo owe służyło przede wszystkim biednemu społeczeństwu tamtego czasu. Oświata cerkiewno-parafialna w Klejnikach nie stała na specjalnie wysokim poziomie. W październiku 1884 roku na terenie klejnickiej parafii powstało 8 szkół gramot. Pod koniec XIX wieku, w parafii istniało już 11 szkół, w których naukę pobierało 240 dzieci. W 1893/1894 roku 6 chłopców z klejnickiej parafii ukończyło edukację w cerkiewno-nauczycielskiej szkole w Trześciance-Stawku. Znaczącą rolę w organizowaniu inteligenckiego życia oraz rozwojowi cerkiewnej oświaty we wsi odegrał ks. Jan Chlebcewicz. Był on założycielem biblioteki-czytelni im. Florentego Pawlenkowa.
Ciężar finansowy, problemy z zakwaterowaniem dla nauczycieli, niewystarczająca liczba dobrze przygotowanej nauczycielskiej kadry, biedota rodziców dzieci uczęszczających do szkoły miały negatywny wpływ na ogólny stan oświaty w klejnickiej parafii. Oświata oraz cerkiewne szkolnictwo w znacznym stopniu przyczyniły się do likwidacji analfabetyzmu wśród wiejskiej ludności. Pierwsza wojna światowa oraz bieżeństwo były bezpośrednimi przyczynami, które przyczyniły się do upadku biblioteki-czytelni oraz wszystkich szkół w klejnickiej parafii.
Downloads
Bibliografia
Bajko P., Rozkwit cerkiewnego szkolnictwa elementarnego w latach 80. i 90. XIX wieku na terenie obecnego województwa białostockiego, [w:] Białoruskie Zeszyty Historyczne, Białystok 1999, z. 11.
Базылюк М., Жыццё і дзейнасць Яўгена Хлябцэвіча на фоне ,,Нашай Нівы”, Магістарская дысертацыя напісаная пад кірункам доктара А. Баршчэўскага, Кафедра Беларускай Філалогіі, Варшава 1986.
Białoruskie Państwowe Archiwum Historyczne w Grodnie, ф. 23, оп. 2, д. 1467 б, О назначении содержания духовенству и учащим церковных школ Гродненской епархии за 1913 г., к. 20 б-23 а.
Хлебцевич В., Село Кленики перед беженством-во время мировой войны, [в:] Białoruskie Zeszyty Historyczne, Białystok 1995, nr 2 (4).
Хлебцевич И., Несколько слов по аграрному вопросу, [в:] Гродненские Епархиальные Ведомости, Гродна 1909.
Хлябцэвіч Я., Біяграфія бацькі, [у:] Białoruskie Zeszyty Historyczne, Białystok 1996, nr 1 (5).
Chomik P., Głogowska H., Iwaniuk S., Łatyszonek O., Mironowicz E., Misiuk Z., Siemianczuk H., Historia Białorusinów Podlasia, Białystok 2016, Białoruskie Towarzystwo Historyczne.
Fediukina H., Leksykon terminologii prawosławnej rosyjsko polski. Z cytatami tekstów biblijnych, Warszawa 2014, Warszawska Metropolia Prawosławna.
Hawryluk J., Ukraiński teatr we wsi Kleniki, [w:] Над Бугом і Нарвою, Bielsk Podlaski 1993, nr 1.
Епархиальные распоряжения и извешения, [в:] Гродненские Епархиальные Ведомости, Гродна 1905, нр 19.
Епископ Иосиф (Соколов) [в:] Гродненский православно-церковный календарь или православное обозрениие в Брестско-гродненской земле в конце ХIХ в., Воронеж 1899, Т. I.
Корчинский И., Очерк истории церковно-школьного дела в Гродненской губерни XIX столетии, [в:] Гродненские Епархиальные Ведомости 1903.
Kuprianowicz A., Z dziejów parafii prawosławnej w Klejnikach. Okres II wojny światowej oraz lata powojenne, [w:] Bielski Hostineć, Bielsk Podlaski 2016, nr 2 (54).
Литовские Епархиальные Ведомости, 1885, 1886, 1887, 1892, 1895.
Matus I., Biblioteki-czytelnie im. Florentego Pawlenkowa i towarzystwa kredytowe w białoruskich wsiach Podlasia na początku XX wieku, [w:] Białoruskie Zeszyty Historyczne Białystok 1994, nr 1.
Matus I., Kursy nauczycielskie. Z historii oświaty cerkiewno-parafialnej w diecezji grodzieńskiej 1900-1915, [у:] Культура Гродзенскага рэгіёну: праблемы развіцця ва ўмовах поліэтнічнага сумежжа. Зборнік навуковых прац, Гродна 2001.
Matus I., Powiatowy Oddział Diecezjalnej Rady Szkolnej w Bielsku w latach 1890-1915-działalność i skład personalny, [w:] Białoruskie Zeszyty Historyczne, Białystok 2004.
Matus I., Szkolnictwo cerkiewno-parafialne w powiecie bielskim pod koniec XIX i na początku XX wieku, [w:] Białoruskie Zeszyty Historyczne Białystok 1994, nr 2.
Matus I., Szkolnictwo cerkiewno-parafialne w powiecie bielskim w latach 1884-1914 na tle sytuacji oświatowej w diecezji grodzieńskiej, Białystok 2006.
Matus I., W Puchłach, Stawku, Trześciance. Z dziejów oświaty ludu białoruskiego na Podlasiu, Białystok 2000.
Mironowicz A., Prawosławne szkolnictwo teologiczne na terenie Rzeczypospolitej, [w:] Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą, red. M. R. Drozdowski, W. Walczak, K. Wiszowata-Walczak, Białystok 2012.
Местные известия. ,,Список”, [в:] Литовские Епархиальные Ведомости 1896, нр 28.
Наша Ніва 1908, нр 3.
Объявленние от Кирилло-Мефодиевской церковно-учительской школы в с. Ставке Бельского уезда, [в:] Литовские Епархиальные Ведомости 1894, нр 26.
Обявляется признательность Епархиального Начальства со внесением в послужой список каждого, [в:] Литовские Епархиальные Ведомости 1895, нр 19.
Памятная Книжка Гродненской Губернии на 1905 год, Гродна 1905.
Победоносцев К., Письма Победоносцева к Александру III, Петербург 28 марта 1883 г., Москва 1926, Т. II.
Прибавления к Церковным Ведомостям, Санкт-Петербург 1893, нр 43.
Российский Государственный Исторический Архив в Санкт-Петербурге, ф. 803, оп. 16, д. 365, Школьные листки, к. 162, к. 20.
Сведения о церковно-приходских и домашних школах грамотности действующих в настоящем 1884/1885 учебном году, [в:] Литовские Епархиальные Ведомости 1885.
Смолич И. К., История Русской Церкви 1700-1917, Москва 1997, Т. VIII, ч. 2.
Sosna G., Klejniki, [w:] Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, Warszawa 1987, nr 1.
Справочная Книжка Гродненской Губернии на 1915 г., Гродна 1915.
Справочная Книжка Гродненской Епархии на 1915 год, Гродна 1915.
Туронак Ю., Нарыс развіцця школьніцтва на Беласточчыне ў 1773-1939 г., [y:] Навуковы зборнік, пад рэд. М. Кандрацюка, Беласток 1974.
Ведомость о домашних школах грамоты Литовской епархии за 1886/1887 год, [в:] Литовские Епархиальные Ведомости 1887, нр 44.
Журнал Гродненского Епархиального Училищного Совета, [в:] Гродненские Епархиальные Ведомости 1908, нр 42.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Szczegółowe warunki licencji CC BY-SA (Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach) dostępne jest na stronie Creative Commons - link.
Autor musi wypełnić i przesłać na adres redakcji (elpis@uwb.edu.pl) uzupełnioną i podpisaną umowę autorską wraz z oświadczeniem o oryginalności artykułu i wkładzie autora w powstanie artykułu. Plik umowy do pobrania: TUTAJ
