Instytucja rodziny w teologii Pawłowej i Bizancjum w opiniach sądów cerkiewnych Despotatu Epiru

Abstrakt

Św. Paweł naucza, że życie rodzinne opiera się na związku mężczyzny i kobiety, które symbolizuje związek między Chrystusem i Jego Cerkwią. Drugą wskazówką życia rodzinnego jest edukacja i wychowanie dzieci „w Chrystusie”. Apostoł Paweł w swoich listach udziela rodzicom rad, w jaki sposób należy wychowywać swoje dzieci, a dzieciom, jak powinni się zachowywać wobec swoich rodziców. W tych zaleceniach można wyróżnić podstawowe elementy edukacji chrześcijańskiej dzieci. Dla apostoła Pawła zachowanie zdrowych relacji jest niezbędne nie tylko w stosunkach między małżonkami, ale także w relacjach między rodzicami i dziećmi. Rodzice ponoszą główną odpowiedzialność za tworzenie pedagogicznych relacji z dziećmi i mogą przyczynić się do ich edukacji, poprzez dostarczanie im właściwych bodźców społecznych. Instytucja rodziny od dawna przyciąga zainteresowanie uczonych bizantyjskich. Pod wpływem - między innymi - nauk społecznych, w ostatnich latach położono szczególny nacisk na funkcję rodziny jako jednostki społecznej i ekonomicznej w społeczeństwie bizantyńskim. Ponieważ małżeństwo jest podstawą do tworzenia rodziny, omawiany obszar badawczy obejmuje przepisy regulujące zawieranie małżeństw (wiek, kryteria wyboru małżonka), zaręczyn, przeszkód do zawarcia małżeństwa, instytucji posagu, statusu żony i dzieci, rozwodów, itd. U Rzymian, małżeństwo było aktem cywilnym. W miarę rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa, Cerkiew stopniowo zajmowała stanowisko odnośnie tej instytucji. Celem małżeństwa jest prokreacja i utrwalenie rasy ludzkiej, pod tym względem jest przedmiotem zainteresowania zarówno Cerkwi i państwa. Istotny punkt zwrotny został osiągnięty przez Leona VI Mądrego (886-912), który uznał małżeństwo pobłogosławione przez Cerkiew za jedyne legalne. Później, poczynając od Tomosu (997) patriarchy Sysaniusza, skodyfikowano przeszkody do zawarcia małżeństwa z powodu pokrewieństwa lub powinowactwa. Ważnymi źródłami do badań nad rodziną i stosunkami prawnymi wynikającymi z małżeństwa są decyzje i opinie sądów cerkiewnych Despotatu Epiru, a zwłaszcza te należące do biskupów Jana Apokaukosa i Demetriosa Chomatenosa.