Droga bułgarskiego Kościoła do autokefalii (IX–XX w.)
DOI:
https://doi.org/10.15290/elpis.2023.25.04Słowa kluczowe:
Kościół, Bułgaria, prawosławie, autokefalia, egzarchat, patriarchatAbstrakt
Bułgarski książę Borys został ochrzczony w 864 r. W 918 r. synod bułgarskich biskupów podniósł bułgarskie arcybiskupstwo do patriarchatu. W 927 r. Konstantynopol uznał ten patriarchat. W 1020 r. bułgarski patriarchat zlikwidowano. Kościół odzyskał autokefalię w 1187 r. Po podboju ziem bułgarskich przez Osmanów Kościół znów utracił autokefalię. Walka o autokefalię Kościoła bułgarskiego stała się w XIX w. bardzo ważnym postulatem bułgarskiego ruchu narodowego. W 1872 r. bułgarski egzarchat jednostronnie ogłosił autokefalię. Dopiero 22 lutego 1945 r. patriarcha Konstantynopola zatwierdził autokefalię Kościoła bułgarskiego. W 1953 r. wybrano patriarchę bułgarskiego.
Downloads
Bibliografia
Arnaudov, M. (1942). Nepoznatiyat Neofit Bozveli. Sofia. [Арнаудов, М. (1942). Непознатият Неофит Бозвели. София].
Burleigh, M. (2011). Święta racja. "Świeckie religie" XX wieku. Warszawa.
Dąbek-Wirgowa, T. (1980). Historia literatury bułgarskiej. Zarys. Wrocław.
Dimevski, S. (1989). Istorja na makedonskata pravoslavna tsrkva. Skopje. [Димевски, С. (1989). Исторjа на македонската православна црква. Скопje].
Dimitrov, I.Z. (2007). Bulgarian Christianity. W: K. Parry (red.), The Blackwell Companion to Eastern Christianity (s. 47-93). Victoria.
Dimov, Ya. (2004). Kiril – „patriarh balgarski“. Sofia. [Димов, Я. (2004). Кирил – „патриарх български“. София].
Gjuzelew, W. (1986). Bułgarskie średniowiecze. W: I. Dymitrow (red.), Bułgaria. Zarys dziejów (s. 54-57). Warszawa.
Duychev, I. (red.). (1961). Gratski izvori za balgarskata istoria, sast. (t. 8). Sofia. [Дуйчев, И. (съст.). (1961). Гръцки извори за българската история. (т. 8). София].
Dymitrow, I. (red.). (1986). Bułgaria. Zarys dziejów. Warszawa.
Hannick, Ch. (1999). Nowe chrześcijaństwo w świecie bizantyńskim: Rusini, Bułgarzy, Serbowie. W: J. Kłoczkowski (red. wyd. pol.), Historia chrześcijaństwa. Biskupi, mnisi i cesarze 610-1054 (t. 4, s. 731-755). Warszawa.
Hristov, Hr. (1972). Paisiy Hilendarski. Sofia.
Ivanova, K. (1987). Balgarskata literatura i knizhnina prez XIII v. Sofia. [Иванова, K. (1987). Българската литература и книжнина през XIII в.София].
Karavelov, L. (1967). Sabrani sachinenia. (t. 7). Sofia. [Каравелов, Л.(1967). Събрани съчинения (т. 7). София].
Kiselkov, V. (1963). Sofroniy Vrachanski. Zhivot i tvorchestvo. Sofia. [Киселков, В. (1963). Софроний Врачански. Живот и творчество. София].
Knowles, M.D. i Obolensky, D. (1988). Historia Kościoła 600–1500. (t. 2). (R. Turzyński, Tłum.). Warszawa.
Korzh, I.A. (2001). Arseniy II. W: Pravoslavnaya Entsiklopediya (t. 3, s. 423-424). Moskva. [Корж И.А. (2001). Арсений II. W: Православная энциклопедия (т. 3, s. 423-424). Москва].
Kosik, V.I., Temelski, Khr.i Turilov, A.A. (2002). Bolgarskaya Pravoslavnaya Tserkov'. W: Pravoslavnaya Entsiklopediya (t. 5, s. 615-643). Moskva. [Косик, В.И., Темелски, Хр. и Турилов, А.А. (2002). Болгарская Православная Церковь. W: Православная энциклопедия. (т. 5, s. 615-643). Москва].
Krasiński, J. (2012). Kościoły i obrządki wschodnie. Sanktuaria – Skarby kultury. Sandomierz.
Kumanov, M. i Isova, K. (2006). Istoricheska Entsiklopedia Bulgaria. Sofia. [Куманов, М. и Исова, К. (2006). Историческа Енциклопедия България. София].
Kumor, B. (1973). Historia Kościoła. (t. 2). Lublin.
Kumor, B. (1984). Historia Kościoła. (t. 5). Lublin.
Lang, D.M. (1983). Bułgarzy. Warszawa.
Lewicki, T., Swoboda, W. Krum. W: Słownik Starożytności Słowiańskich (t. 2, s. 527-528).
Ławreszuk, M. (2009). Prawosławie wobec tendencji nacjonalistycznych i etnofiletystycznych. Warszawa.
Makarova, I.F. i Zhila, L.I . (1999). Konfessii iformirovanie bolgarskoy natsii. W: Rol’ religii v formirovanii natsiy (s. 207-209). Moskva. [Макарова, И.Ф. и Жила, Л.И. (1999). Конфессии и формирование болгарской нации. W: Роль религии в формировании наций (s. 207-209). Москва.]
Mińko, A. (2009). Kościół Prawosławny. W: H. Tranda i M. Patalon (red.), W drodze za Chrystusem. Kościoły chrześcijańskie mówią o sobie (s. 199-229). Kraków.
Ostrogorski, G. (2012). Dzieje Bizancjum. Warszawa.
Panaitescu, P.P. (2002). Mihai Viteazul. București.
Panayotov, P. (2005). Balgarsko Srednovekovie. Politicheska, ikonomicheska i kulturna istoria na balgarskoto hanstvo (VІІ–ІX v.), knyazhestvo (ІX–X v.) i tsarstvo (X–XІV v.). Izvori,fakti, mnenia. Beliko Tarnovo. [Панайотов, П. (2005). Българско Средновековие. Политическа, икономическа и културна история на българското ханство (VІІ–ІХ в.), княжество (ІХ–Х в.) и царство (Х–ХІV в.). Извори, факти, мнения, Beлико Търново].
Pantschovski, I. (1971). Patriarch Kyrill. Berlin.
Papadopoulos, S. (1984). Le métropolite de Veliko Tǎrnovo Denis Rallis Paléologue et ses efforts pour la libération des Grecs et des Bulgares asservis. W: Kulturnii literaturni otnoshenia mezhdu balgari i gartsi ot sredata na XV sredata na XIX vek (s. 47-50). Sofia. [Културни и литературни отношения между българи и гърци от средата на XV до средата на XIX век (s. 47-50). Сoфия].
Patriarh Kiril, (1956). Ekzarh Antim (1816–1888). Sofia. [Патриарх Кирил, (1956). Екзарх Антим (1816—1888). София].
Radivoev, M. (1912). Vreme i zhivot na Tarnovskia Mitropolitilariona (Makariopolski). Sofia. [Радивоев, М. (1912). Време и живот на Търновския митрополит Илариона (Макариополски). София].
Ramet, P. (1984). Religion and Nationalism in Soviet and East European Politics, Durham.
Runciman, S. (1930). A history of the First Bulgarian Empire. London.
Shivachev, S. (2001). Sbornik v chest na Kiril patriarh balgarski po sluchay 100 godini ot rozhdenieto i 30 godini ot negovata smart. Plovdiv.
Snegarov, I. (1952). Vzaimootnosheniya Bolgarskoy i Russkoy Pravoslavnykh Tserkvey do i posle provozglasheniya skhizmy (1872 god). W: Godishnik Nadukhovnata Akademiya (27), t. 2, s. 201-228. [Снегаров, И. (1952). Взаимоотношения Болгарской и Русской Православных Церквей до и после провозглашения схизмы (1872 год). W: Годишник на Духовната Академия. (27), т. 2, s. 201-228].
Stoyanov, M. (1962). Prepisi na Paisievata “Istoria slavyanobolgarskaya”. W: Paisiy Hilendarski i negovata epoha (s. 557-596). Sofia. [Стоянов, М. (1962). Преписи на Паисиевата “История славяноболгарская”. W: Паисий Хилендарски и неговата епоха (s. 557-596). Сoфия].
Swoboda, W. (1961). Organizacja Kościoła (Bułgaria). W: Słownik Starożytności Słowiańskich (t. 3, s. 494-500). Wrocław .
Taranidis, I.C. (1988). The Slavonic manuscripts discovert in 1975 at St. Catherine’s monastery on Mount Sinai. Tessaloniki.
Teplov, V. (1889). Greko-bolgarskiytserkovnyy vopros po neizdannym istochnikam. Sankt-Peterburg. [Теплов, В. (1889). Греко-болгарский церковный вопрос по неизданным источникам, Санкт-Петербург].
Wasilewski T. (1972). Bizancjum i Słowianie w IX wieku. Studia z dziejów politycznych i kulturalnych. Warszawa.
Wasilewski, T. (1988). Historia Bułgarii. Wrocław.
Zernov N. (1967). Wschodnie chrześcijaństwo. (J.S. Łoś, Tłum.). Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Konrad Kuczara
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Szczegółowe warunki licencji CC BY-SA (Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach) dostępne jest na stronie Creative Commons - link.
Autor musi wypełnić i przesłać na adres redakcji (elpis@uwb.edu.pl) uzupełnioną i podpisaną umowę autorską wraz z oświadczeniem o oryginalności artykułu i wkładzie autora w powstanie artykułu. Plik umowy do pobrania: TUTAJ
