Menologiony tetraewangelii liturgicznych z oficyn lwowskich (XVII-XVIII w.)
DOI:
https://doi.org/10.15290/elpis.2018.20.14Słowa kluczowe:
stare druki, tetraewangelia, Menologion, Lwów, tekstologia, tradycja liturgicznaAbstrakt
Badania tekstologiczne menologionów (tzn. części minejnej kalendarza liturgicznego) starych druków cyrylickich tetraewangelii poświadczyły istnienie w nich pewnej liczby wariantów tekstu i osobliwości liturgicznych. Są one odbiciem starszej
rękopiśmiennej lub lokalnej tradycji sakralnej. Badania czterech miesięcy (wrzesień – grudzień) 76 (spośród wszystkich 120) starych druków tetraewangelii, włącznie ze wszystkimi ośmioma tetrami wydanymi we Lwowie w XVII i XVIII wieku, potwierdziły możliwość podzielenia cyrylickich Ewangelii na podstawie wariantów tekstowych oraz osobliwości liturgicznych na kilka grup. W artykule zostały przedstawione elementy charakterystyczne wyłącznie dla wszystkich tetraewangelii lwowskich w tym wydzielonej jednej podgrupy składającej się z dwóch wydań. Wyniki niniejszego badania ukazują w pewnym stopniu proces formowania się i ewolucji oraz wzajemnych wpływów różnych druków cyrylickich oraz tradycji liturgicznych.
Downloads
Bibliografia
Al'berti A. (2016). Text und Textwert. Mjunsterskaja metodika i ocenka raznochtenij slavjanskih evangelij. Studi Slavici XIII: 307-335.
Amfilohij arhimandrit. (1882). Chetvero-evangelie Galichskoe 1144 goda slichennoe s# drevle-Slavjanskimi rukopisnymi Evangelijami XI-XVII v. i pechatnymi: Ostrozhskim# 1571 i Kievskim# 1788 g. s# grecheskim# evangelskim# tekstom# 835 goda. T. I. Moskva.
Amfilohij arhimandrit. (1883). Chetvero-evangelie Galichskoe 1144 goda slichennoe s# drevle-Slavjanskimi rukopisnymi Evangelijami XI-XVII v. i pechatnymi: Ostrozhskim# 1571, Kutejnskim# 1652 i Kievskim# 1788 g. s# grecheskim# evangelskim# tekstom# 835 goda. T. II. Moskva.
Bondar N.P. (2015). Vzaєmovplivi kirilіchnih vidan' Єvangelіj drugoї polovini HVІ – seredini HVІІ st. vіl'njus'kogo ta l'vіvs'kogo druku. W Naukovij potencіal slavіstiki: Іstorichnі zdobutki ta tendencіі rozvitku. Tezi dopovіdeĭ mіzhnarodnoї naukovoї konferencії do dnja slov’jans'koї pisemnostі і kul'turi (Kiїv, 21 travnja 2015 r.). Kiїv, 109-112.
Voskresenskij G.A. (1894). Evangelie ot# Marka po osnovnym# spiskam# chetyreh# redakcij rukopisnago slavjanskago evangel'skago teksta s# raznochtenijami iz# sta vos'mi rukopisej Evangelija XI-XVI vv. Sergiev# Posad#.
Voskresenskij G.A. (1896). Haraktericheskija cherty chetyreh# redakcij slavjanskogo perevoda Evangelija ot# Marka po sto dvenadcati rukopisjam# Evangelija XI-XVI vv. Moskva.
Dogramadzhieva E. (1993). S#stav na slavjanskite r#kopisi chetveroevangelija. Palaeobulgarica, XVII (2): 3-21.
Dogramadzhieva E. (2010). Mesecoslovnite chetiva v slavjanskite r#kopisni Evangelija (X-XVII v.). (=Kirillo-Metodievski Studii. Kn. 19). Sofija.
Evangelie ot Ioanna v slavjanskoj tradicii (Novum Testamentum Palaeoslovenice I), izd. podgotov. A.A. Alekseev, A.A. Pichhadze, M.B. Babickaja, I.V. Azarova, E.L. Alekseeva, E.L. Vaneeva, A.M. Pentkovskij, V.A. Romodanovskaja, T.V. Tkacheva, Sankt-Peterburgskoe Otdelenie Rossijskogo Biblejskogo Obshhestva – Slavjanskij Biblejskij Fond Rossijskoj Akademii Nauk, Sankt-Peterburg 1998.
Evangelie ot Matfeja v slavjanskoj tradicii (Novum Testamentum Palaeoslovenice II), izd. podgotov. A.A. Alekseev, I.V. Azarova, E.L. Alekseeva, M.B. Babickaja, E.L. Vaneeva, A.A. Pichhadze, V.A. Romodanovskaja, T.V. Tkacheva, Sankt-Peterburgskij Gosudarstvennyj Universitet Filologicheskij Fakul'tet – Sinodal'naja Biblioteka - Rossijskoe Biblejskoe Obshhestvo Sankt-Peterburgskoe otdelenie, Sankt-Peterburg 2005.
Zhukovskaja L.P. (1976). Tekstologija i jazyk drevnejshih slavjanskih pamjatnikov. Moskva.
Ivanova N.P. (2010). Istorija izuchenija mesjaceslovov i ih znachenie v issledovanijah po drevnerusskoj hronologii (XVII – nachalo XX vv.). Izvestija Altajskogo gosudarstvennogo universiteta. Serija Istorija, politologija. 4/1 (68/1): 108-114.
Isaevich Ja.D. (1962). Izdatel'skaja dejatel'nost' L'vovskogo bratstva v XVI—XVIII vekah. Moskva.
Loseva O.V. (1995). Mesjaceslov Arhangel'skogo Evangelija 1092 g. W Arhangel'skomu Evangeliju 1092 goda – 900 let. Moskva, 46-54.
Loseva O.V. (1999a). Mesjaceslovy drevnerusskih Evangelij XI-XII vekov. Moskva.
Loseva O.V. (1999b). Russkie prazdniki v drevnejshih cerkovnyh kalendarjah. Russkoe srednevekov'e, 5-59.
Loseva O.V. (2001a). Russkie mesjaceslovy XI-XIV vekov. Moskva.
Loseva O.V. (200b). Periodizacija drevnerusskih mesjaceslovov HI - XIV v. Drevnjaja Rus' 4: 14-35.
Loseva O.V. (2003). Prazdniki Svjatogrobskogo Tipikona v russkih kalendarjah XI‒XII vekov. Pravoslavnyj palestinskij sbornik, 100, 132-141.
Ljudogovskij F.K. (2006). Funkcionirovanie i jevoljucija sluzhebnogo i chet'ego variantov cerkovnoslavjanskogo Evangelija v jepohu knigopechatanija: postanovka problemy. W Lingvisticheskoe istochnikovedenie i istorija russkogo jazyka 2004-2005. Moskva, 400-418.
Sergij arhiepiskop (Spasskij). (1901). Polnyj mesjaceslov Vostoka. T. 1-2. Izd. 2. Vladimir#.
Tihovskij Ju. Mnimaja tipografija Pochaevskogo monastyrja (s k. XVI do 1-j chetv. XVIII v.) Kievskaja starina, 1895, Tom 50, Ijul'. — S. 1–35; Sentjabr'. — S. 248–281.
Shustova Ju.Je. (2009). Dokumenty L'vovskogo Uspenskogo Stavropigijskogo Bratstva 1586/1788. Moskva.
Ostapczuk J. (2010). Cerkiewnosłowiański przekład liturgicznych perykop okresu Paschalnego i święta Pięćdziesiątnicy w rękopiśmiennych ewangeliarzach krótkich. Warszawa.
Ostapczuk J. (2011). Starodruki cyrylickich ewangeliarzy w świetle cerkiewnosłowiańskiej tradycji. Rocznik Teologiczny 53(1-2): 87-106.
Ostapczuk J. (2013). Sobotnie i niedzielne perykopy liturgiczne z Ewangelii Mateusza w cerkiewnosłowiańskich lekcjonarzach krótkich. Warszawa.
Ostapczuk J. (2014). Stabilność cerkiewnosłowiańskiego tekstu Ewangelii w cyrylickich starych drukach lekcjonarzy. W Starodruki cyrylickie w zasobach parafialnych pogranicza polsko-słowackiego. Konferencja realizowana w ramach obchodów 1000 rocznicy śmierci i 20 rocznicy kanonizacji św. Maksyma Gorlickiego (Sandowycza). Gorlice, 10-24.
Ostapczuk J. (2016a). Menologion kijowskiego ewangeliarza pełnego z 1707 roku (uwagi wstępne na przykładzie miesiąca wrzesień). ELPIS 18: 65-73.
Ostapczuk J. (2016b). Evangelie ot Matfeja v staropechatnyh izdanijah Chetveroevangelij: predvaritel'nye zamechanija. W Sovremennye problemy arheografii. Vypusk 2: Sbornik statej po materialam konferencii k 300-letiju Biblioteki Rossijskoj akademii nauk 21-24 oktjabrja 2014 g. Ped. koll. N.Ju. Bubnov, M.A. Voznesenskaja, V.A. Klisheva, M.V. Korogodina, F.V. Panchenko, V.G. Podkovyreva. Otv. red. I.M. Beljaeva. Sost. M.V. Korogodina. Sankt Peterburg, 275-286.
Ostapczuk J. (2017a). Evangelie ot Marka v staropechatnyh izdanijah Chetveroevangelij. Doklad prochitannyj na Mezhdunarodnoj nauchnoj konferencii, posvjashhennoj 510-letiju sozdanija Biblejskogo sbornika Matfeja Desjatogo «Slavjanskaja Biblija v jepohu rannego knigopechatanija». Institut Russkoj Literatury (Pushkinskij Dom) RAN, Biblioteka Rossijskoj Akademii Nauk; 13–17 VI 2017 g., Sankt-Peterburg.
Ostapczuk J. (2017b). O liczbie cyrylickich starych druków tetraewangelii ze Lwowa, ELPIS 19: 181-189.
Kurianowicz M. (2005). Sootnoshenie staroslavjanskih i drevnerusskih chert v Jablochinskom evangelii – pamjatnike XVIII veka. Studia Wschodniosłowiańskie 5: 287-302.
Kurianowicz M. (2010) Slovoobrazovatel'nye otlichija russkogo cerkovnoslavjanskogo jazyka ot staroslavjanskogo jazyka na materiale evangelija XVIII veka. Dublety. Studia Wschodniosłowiańskie 10: 127-131.
Kurianowicz M. (2012). Ewangeliarz z 1771 r. jako zabytek płd.-wsch. Polski. Analiza Tekstologiczna – inwersja. Prace językoznawcze XIV: 167-176.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Szczegółowe warunki licencji CC BY-SA (Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach) dostępne jest na stronie Creative Commons - link.
Autor musi wypełnić i przesłać na adres redakcji (elpis@uwb.edu.pl) uzupełnioną i podpisaną umowę autorską wraz z oświadczeniem o oryginalności artykułu i wkładzie autora w powstanie artykułu. Plik umowy do pobrania: TUTAJ
